รู้หรือไม่ !!! เส้นผมหมายถึงอะไร และเป็นอย่างไร ??

 

เส้นผม หมายถึง ขนที่งอกปกคลุมหนังศีรษะของมนุษย์ เป็นเคราตินที่ประกอบด้วยกรดอะมิโน และแร่ธาตุ C, H, N, P และ S ซึ่งผมถูกแบ่งออกเป็น 2 ส่วน คือ เส้นผม (hair shaft) เป็นส่วนที่งอกเหนือหนังศีรษะ และรากผม (hair root) เป็นส่วนที่ฝังอยู่ใต้หนังศีรษะ

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

เส้นผม (hair shaft) เป็นเซลล์ส่วนที่ตายแล้ว ไม่มีชีวิต และความรู้สึก เป็นส่วนที่งอกเจริญยาวออกมาปกคลุมศีรษะ มีลักษณะโครงสร้างภายในต่างกันไปสำหรับผมชนิดต่างๆ ทำให้ปรากฏให้เห็นภายนอกได้ต่างกัน เช่น ผมเหยียดตรง ผมหยักศก ผมสีดำ ผมสีบรอนด์ ผมสีน้ำตาล เป็นต้น ถ้านำเส้นผมมาตัดขวาง จะแยกส่วน ประกอบ ได้ 3 ชั้น คือ

 

1. ผิวนอก (Cuticle) อยู่ชั้นนอกสุด โปร่งแสงไม่มีสี เป็นเกล็ดใสๆ ที่เรียงซ้อนกันแบบเกล็ดปลา เรียกว่า(keratinized cell) รอบเส้นผม ประกอบด้วยเคราตินชนิดแข็ง (hard keratin) เป็นส่วนใหญ่ ทำให้เส้นผมมีความแข็งแรง ช่วยป้องกันการซึมผ่านของสิ่งสกปรกที่จะเข้าไปทำลายเส้นผม และยังปกป้องชั้นเนื้อผมไม่ให้สูญเสียความชุ่มชื้น, เม็ดสี รวมถึงน้ำมันตามธรรมชาติ ซึ่งช่วยให้ผมดูเป็นเงางาม

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Hair Cortex

 

 

เกล็ดผมจะเปิดก็ต่อเมื่อมีความร้อน ความชื้น ทั้งจากธรรมชาติ และเคมีบางตัว เข้ามาทำปฏิกิริยากับเส้นผม เป็นที่สังเกตว่าผมที่สุขภาพดี เกล็ดผมจะปิด และเรียงตัวกันดี ส่วนผมที่เริ่มแห้งเสีย เกล็ดผมจะฉีกขาด และไม่สามารถเรียงตัวปิดได้ ทำให้เกล็ดผมไม่สามารถปกป้องความชุ่มชื้นภายใน และทำให้แห้งเสียเพิ่มขึ้น หากขาดการบำรุง

 

2. เนื้อชั้นนอก (Cortex) เป็นชั้นที่มีความหนาที่สุด ประกอบด้วยเซลล์รูปกระสวยคล้ายเส้นใยเรียงอัดกันแน่นตามยาว เนื้อผมชั้นนอกเป็นแหล่งรวมของเม็ดสี (pigment) เป็นจำนวนมาก ซึ่งเป็นตัวกำหนดสีผม มีช่องอากาศ (air space) โปรตีน เคราติน และเส้นใยโปรตีนที่เกาะเกี่ยวกันกำหนดโครงสร้างตามธรรมชาติ ช่วยให้ผมมีความนิ่ม ยืดหยุ่น

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Hair Medulla

 

 

3. แกนผม (Medulla) แกนผมเกิดจากโปรตีน และไขมัน แกนผมไม่มีบทบาทในการทำงาน ส่วนมากจะพบในผมที่มีสภาพแข็งแรง และผมเส้นเล็กมักไม่มีแกนผม

 

 

รากผม (hair root) เป็นส่วนที่ฝังตัวอยู่ในเนื้อเยื่อของหนังศีรษะ ซึ่งมีรูปทรงเหมือนหลอดปากแคบเรียกว่าต่อมรากผม (hair follicle) ตอนล่างสุดของรากผมมีลักษณะโป่งออกเป็นกระเปาะเปิด เป็นโพรงเว้าเข้าด้านใน รูปร่างคล้ายคีม เรียกว่า hair bulb รากผมตั้งอยู่บนฐานซึ่งเป็นเนื้อยึดต่อ (connective tissue) ลักษณะคล้ายนิ้วมือยื่นเข้าไปในโพรงของ hair bulb เรียกว่าปุ่มปลายแหลม (papilla) ดังนั้นต่อมรากผมแต่ละต่อมจะมีปุ่มปลายแหลม 1 อันเสมอ ปุ่มนี้มีความสำคัญมากต่อการเจริญเติบโตของเส้นผม เพราะเป็นส่วนที่มีโลหิต และเส้นประสาทมาเลี้ยงทำให้เซลล์รากผมมีการเจริญแบ่งตัว เกิดเซลล์ใหม่ของผมขึ้นเรื่อยๆ คนที่หัวล้านมีสาเหตุมาจากเซลล์ของปุ่มปลายแหลมนี้ตาย หรือฝ่อไป ผมจะขาดอาหาร และหลุดร่วงโดยไม่มีการงอกใหม่

 

ทุกๆ ต่อมรากผมจะมีต่อมน้ำมัน (sebaceous gland) มาต่อ และหุ้มห่อไปจนสุดที่ปากรูขุมขน เพื่อสร้างน้ำมัน (sebum) ออกมาหล่อลื่นทำให้เส้นผมอ่อนนุ่ม มันเงา ดังนั้นคนที่ผมแห้งมีสาเหตุมาจากต่อมน้ำมันสร้างน้ำมันออกมาน้อยเกินไป ในทางตรงกันข้ามถ้าต่อมน้ำมันทำงานมากเกินไป จะทำให้เส้นผมมีสภาพที่เรียกว่าผมมัน ซึ่งอาจเป็นสาเหตุหนึ่งของรังแคน้ำมัน (oil dandruff) ได้

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

คนปกติในวัยผู้ใหญ่ จะมีต่อมรากผมประมาณ 5 ล้านต่อม และลดจำนวนลงเมื่ออายุมากขึ้น สำหรับวัยรุ่นจะมีเส้นผมประมาณ 615 เส้นต่อตารางเซนติเมตร และลดลงเหลือ 435 เส้น เมื่ออายุ 80 ปี แต่คนหัวล้านจะมีเส้นผม หรือต่อมรากผมไม่เกิน 306 เส้นต่อตารางเซนติเมตร ถ้าหัวล้านมาก จำนวนต่อมรากผมจะยิ่งน้อยลง